GÖLLER
Kara içlerindeki çukurlukları dolduran durgun sulara göl denir.
Göllerin Özelliğinde (acı, tuzlu, tatlı olmasında) Etkili Faktörler
Gölün gideğeninin olup olmaması: Göl sularını bir gideğen ile boşaltabiliyorsa suları tatlı olur.
Göl çanağını oluşturan kayaların özelliği: Karstik arazilerdekiler acı, volkanik arazilerdeki sodalıdır.
İklim: Nemli iklim bölgelerinde göllerin tuzluluğu daha azdır. Genelde tatlı suludurlar.
OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER
TEKTONİK GÖLLER
Yer kabuğu hareketleri ile oluşan çukurlukları dolduran sulardır. En fazla Doğu Afrika’da görülür.
Yurdumuzda ise Tuz Gölü, Manyas (Kuş Gölü), Ulubat, İznik, Sapanca, Akşehir (göl kurudu-2006), Beyşehir, Acıgöl, Eğirdir, Burdur, Eber, Hazar, Ilgın (Çavuşçu) gölleri bu şekilde oluşmuştur.
KARSTİK GÖLLER
Karstik bölgelerdeki çukurlukları dolduran durgun sulardır.
Salda, Suğla, Kestel, Avlan, Kovada ve Obruk platosundaki Kızılören obruk gölleri karstik göllere örnektir.
Ayrıca; Beyşehir, Burdur ve Eğirdir gölleri hem tektonik hem de karstik göllerdir.
Kızılören Obruğu: Konya'nın kuzeydoğusunda yer alır.Kireç taşlarının çözülmesi ile oluşmuş yaklaşık 300 m. çapında 145 m. derinliğindedir. Obruk içerisine suların dolması ile aynı ismi alan bir de göl oluşmuştur. Göl tabanından fazla suları boşalttığından suları tatlıdır.
VOLKANİK GÖLLER
Volkanizma sonucu oluşan çukurlukları dolduran durgun sulardır. Yurdumuzda Nemrut, Meke Tuzlası (Konya –Karapınar),Gölcük (Isparta), Acıgöl (Konya) gölleri buna örnektir.
BUZUL GÖLLERİ
Buzul aşındırması sonucu oluşan çukurluklarda kar ve buzların erimesi oluşan göllerdir.
Yurdumuzda bazı yüksek dağların üst kısmında görülür (Cilo, Sat, Ağrı, Tendürek, Süphan, Kaçkar, Uludağ, Erciyes, Bolkar, Aladağlar, Bey dağları gibi).
Dünya üzerinde en fazla Kuzeybatı Avrupa’da görülür. Ayrıca Kanada’nın güneyi ile A.B.D’nin kuzeyindeki göller buna örnektir.
DOĞAL SET GÖLLERİ
ALÜVYON SET GÖLLERİ
Akarsuların taşıdığı alüvyonların vadi boylarında, ovalarda ve deniz kıyılarındaki körfez önlerinde birikmesi ile oluşan göllerdir.
Yurdumuzda bu şekilde oluşmuş göllerin başlıcaları; Marmara, Bafa(Çamiçi)-Aydın, Köyceğiz (Muğla) , Eymir, Mogan (Ankara) ve Uzungöl (Trabzon) dür.
HEYELAN SET GÖLLERİ
Heyelan sonucu vadi önlerinin kapanması ile oluşan göllerdir. Tortum, Sera, Abant,Yedi Göller,Zinav ve Sülüklü göl bu şekilde oluşmuş başlıca göllerimizdir.
VOLKANİK SET GÖLLERİ
Volkanizma sonucu ortaya çıkan lav ve tüflerin vadi önlerini kapaması sonucu oluşan göllerdir. Ör: Van ve Erçek gölleri
KIYI SET (LAGÜN) GÖLLERİ
Kıyılarda, koy önlerinin kıyı kordonları ile kapatılması sonucu oluşurlar.
Ör: Büyük ve Küçük Çekmece , Terkos (Durusu) ,Akyatan (Çukurova deltasında), Balıklı Göl (Bafra deltasında), Simenlik Gölü (Çarşamba deltasında).
BUZUL (Moren ) SET GÖLLERİ
Buzul aşındırması ile ortaya çıkan morenlerin buzul vadisi önünde birikmesi sonucu geride oluşan göllerdir. En fazla K.Batı Avrupa’da görülür.
YAPAY SET (BARAJ) GÖLLERİ
YAPILIŞ AMAÇLARI
Enerji üretmek
İçme ve sulama suyu sağlamak
Arazilerini taşkından korumak
Balıkçılık
Nehir yataklarını değiştirmek
Yapay göller oluşturmak
Su seviyesini yükseltip teknelerle ulaşım sağlamak için barajlar yapılır
|
